Πεθαίνοντας για την αλήθεια

Μετά το «Κλέφτης ποδηλάτων»- το αριστούργημα του Vittorio de Sica- παρακολουθήσαμε την δεύτερη, για την καινούργια σεζόν, προβολή της Κινηματογραφικής Λέσχης Πεύκης.  Πρόκειται για το ντοκιμαντέρ του Νίκου Μεγγρέλη, «Πεθαίνοντας για την αλήθεια».

Ο γνωστός δημοσιογράφος εξήγησε στο κοινό, μετά το τέλος της προβολής, ότι ο σκοπός αυτής του της προσπάθειας ήταν να αναδείξει τους κινδύνους του δημοσιογραφικού επαγγέλματος, όταν οι λειτουργοί του αναγκάζονται να δουλεύουν στις εμπόλεμες ζώνες, για να μπορέσουν να ενημερώσουν την κοινή γνώμη. Όπως είπε χαρακτηριστικά, το ντοκιμαντέρ αυτό είναι μια απάντηση στο σύνθημα «Αλήτες, ρουφιάνοι, δημοσιογράφοι», που ισοπεδώνει το δημοσιογραφικό επάγγελμα.

Το ντοκιμαντέρ γυρίστηκε σε 10 χώρες και περιλαμβάνει φωτογραφίες και βίντεο που τραβήχτηκαν από μεγάλα δημοσιογραφικά πρακτορεία και ανεξάρτητους δημοσιογράφους. Ακόμα περιλαμβάνει πολλές συνεντεύξεις από δημοσιογράφους και συγγενείς δημοσιογράφων που σκοτώθηκαν ή τους απήγαγαν κατά την εξάσκηση των καθηκόντων τους. Το βάρος έπεσε κυρίως στην αντιδιαστολή ανάμεσα στην ελεγχόμενη δημοσιογραφία, που έχει σκοπό την προπαγάνδα, συνήθως της επιτιθέμενης πλευράς, οπότε στην περίπτωση αυτή διεξάγεται ανεμπόδιστα και στην ανεξάρτητη δημοσιογραφία, που αρκετές φορές γίνεται θύμα εσκεμμένων επιθέσεων, ακριβώς γιατί δεν μπορεί να χειραγωγηθεί.

Στο μεγαλύτερο μέρος του το ντοκιμαντέρ ασχολείται με δυο υποθέσεις. Η πρώτη, η επίθεση ενός αμερικανικού άρματος μάχης στο ξενοδοχείο Palestine, κατά την διάρκεια του δεύτερου πολέμου στον Κόλπο, που κόστισε την ζωή σε δυο ισπανούς ανταποκριτές και η δεύτερη, η απαγωγή ιταλίδας δημοσιογράφου από ισλαμιστές τρομοκράτες, η απελευθέρωση της και ο θάνατος του ανθρώπου που μεσολάβησε για να σωθεί, από τα πυρά αμερικανών στρατιωτών.

Οπωσδήποτε πρόκειται για μια αξιέπαινη προσπάθεια ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης της κοινής γνώμης, όμως το ντοκιμαντέρ αυτό χαρακτηρίζεται από μονοδιάστατες απόψεις. Πολλές φορές έχει γίνει λόγος για την ηθική του πολέμου, αλλά κάθε φορά αυτό αποδεικνύεται ότι είναι κενό γράμμα. Στους σύγχρονους πολέμους η κάμερα αποτελεί ένα από τα πιο σύγχρονα όπλα με παγκόσμιο βεληνεκές. Θα ήταν αφελές να πιστεύει κάποιος, ότι οι αντιμαχόμενες πλευρές δεν θα προσπαθούσαν να ελέγξουν προς όφελος τους αυτό το υπερσύγχρονο όπλο. Σίγουρα δεν υπάρχει καμιά δικαιολογία για τους αποτρόπαιους θανάτους των δημοσιογράφων της πρώτης γραμμής, όπως επίσης και για τους πολύ περισσότερους θανάτους του άμαχου πληθυσμού. Η στρατιωτική ορολογία ήδη κατασκεύασε την έκφραση «παράπλευρες απώλειες», για να διασκεδάσει τις εντυπώσεις από την φρικαλεότητα του πολέμου. Ο καταγγελτικός λόγος θα ήταν περισσότερο αξιόπιστος, αν συνοδευόταν από περισσότερο πραγματισμό. Δυστυχώς, σε αρκετές περιπτώσεις δεν μπόρεσε να αποφύγει να απευθυνθεί στο θυμικό του θεατή, όπως για παράδειγμα, όταν παρουσιάζει τον Τζώρτζ Μπους να προειδοποιεί με κυνικό τρόπο ότι για την δική τους ασφάλεια οι δημοσιογράφοι θα πρέπει να εγκαταλείψουν τις εμπόλεμες ζώνες, ή όταν κινηματογραφεί συνεντεύξεις συγγενών να αναφέρονται στο πως έμαθαν, πως ειδοποιήθηκαν για τον χαμό των δικών τους ανθρώπων. Οι δημοσιογράφοι γνωρίζουν πολύ καλά τον κίνδυνο που διατρέχει η ζωή τους και είναι πραγματικοί ήρωες, όταν αποφασίζουν να διακινδυνεύσουν για να μπορέσουν να ενημερώσουν με αντικειμενικό τρόπο την κοινή γνώμη. Πέθαναν-πεθαίνουν για την αλήθεια, όμως θα προτιμούσαν να είχαν πεθάνει και για την αντικειμενικότητα, για μια περισσότερο νηφάλια, για μια περισσότερο σφαιρική κάλυψη των συνθηκών του θανάτου τους.