Δευτέρα 12 Νοεμβρίου 2012

Αντιφασιστικό Φεστιβάλ Κινηματογράφου


Από το φεστιβάλ αντιφασιστικού κινηματογράφου στον κινηματογράφο Τιτάνια, προβάλλονται πολλές ταινίες με ένα κοινό περιεχόμενο, την φρίκη που σκόρπισε- κυρίως στην Ευρώπη- η ναζιστική και φασιστική λαίλαπα, αλλά και με ένα κοινό σκοπό. Η μνήμη αυτών των γεγονότων να μην αφήσει ποτέ ξανά στο μέλλον την ανθρωπότητα να ξαναζήσει τέτοιες απάνθρωπες καταστάσεις.

Του Roberto Rossellini, η ταινία «Ρώμη, ανοχύρωτη πόλη», γυρισμένη το 1945. Ο σκηνοθέτης δεν χρειάζεται  καθόλου σκηνικά για να γυρίσει τις εξωτερικές λήψεις. Ολόκληρη η πόλη ένας σωρός από ερείπια, οικοδομικά και ανθρώπινα. Ο πόλεμος που μόλις έχει τελειώσει έχει αφήσει πίσω του έτοιμο το κινηματογραφικό υλικό για την ταινία. Ένα μαυρόασπρο αριστούργημα, λιτό και περιεκτικό, που παράλληλα με την ιστορία που διηγείται, απεικονίζει στα δεύτερα και στα τρίτα πλάνα του, εν είδει ακατέργαστου ντοκιμαντέρ, την κόλαση του πολέμου που προηγήθηκε. Μαγική ασπρόμαυρη, νεορεαλιστική φωτογραφία, κάδρα από ανθρώπινα ράκη ενός λαού που πίστεψε στον κιτς βερμπαλισμό ενός ανεκδιήγητου δημαγωγού, για να βιώσει έπειτα την ταπείνωση και να πληρώσει με το αίμα του τις υπερφίαλες φασιστικές φαντασιώσεις του.
Ο ηγέτης της αριστερής αντιστασιακής οργάνωσης, Giorgio Manfredi (Marcelo Paglieri), κρύβεται στο σπίτι  της Pina (Anna Magnani), αρραβωνιαστικιάς ενός φίλου του, για να γλυτώσει την σύλληψη από τους Ναζί και τους Ιταλούς φασίστες συνεργάτες τους. Η πρώην ερωμένη του θα τον καταδώσει και θα συλληφθεί μαζί με τον φίλο του και τον ιερέα Don Pietro Pellegrini (Aldo Fabrizi), που είχε προσπαθήσει να τον σώσει οργανώνοντας την φυγή του στο βουνό. Οι Ναζί περικυκλώνουν το τετράγωνο και εισβάλλουν στην πολυκατοικία βγάζοντας έξω τους κατοίκους. Σε μια μεγαλειώδη σκηνή, σταθμό στην ιστορία του παγκόσμιου κινηματογράφου, η Anna Magnani λουσμένη από ένα λευκό φως, που συγκρατεί την σκόνη της ανοχύρωτης πόλης, τρέχει πίσω από το καμιόνι που κουβαλάει τον αγαπημένο της και πέφτει κάτω νεκρή από τις σφαίρες των Γερμανών στρατιωτών.


«Ο Αληθινός φασισμός», του Mikhail Romm, είναι ένα σοβιετικό ντοκιμαντέρ του 1965, που περιγράφει την άνοδο, τα εγκλήματα και την πτώση του Ναζισμού. Είναι μια συρραφή από φιλμ και φωτογραφίες, που κατασχέθηκαν από τον σοβιετικό στρατό, όταν κατέλαβε το Βερολίνο το 1945. Φωτογραφίες και φιλμ από την υπηρεσία προπαγάνδας των Ναζί, αλλά και υλικό ερασιτεχνικό, που βρέθηκε σε απλούς στρατιώτες ή πολίτες. Επιχειρεί μια προσέγγιση στην ναζιστική ιδεολογία, περιγράφοντας τον τρόπο με τον οποίο κατόρθωσε να αποκτήσει την λαϊκή νομιμοποίηση, για να προχωρήσει στα εγκλήματα τα οποία διέπραξε. Αυτό το εκρηκτικό μίγμα ανερμάτιστου εθνικισμού, δηλαδή πατριδοκαπηλίας και μισαλλοδοξίας, στα θεμέλια μιας κοινωνίας που μαστίζεται από την οικονομική κρίση, την ανέχεια και την ανεργία. Η κατασκευή του εθνικού μύθου περί «ανώτερης φυλής», οι προσεκτικά σχεδιασμένες και άψογα εκτελεσμένες παρελάσεις, οι σημαιοστολισμοί και οι βαρύγδουπες στρατιωτικές τυμπανοκρουσίες, για την ανύψωση του φρονήματος και η υπόδειξη ενός εχθρού διακριτού και εύκολα προσβάσιμου, καταγράφονται με μεθοδικότητα και σαφήνεια, χρησιμοποιώντας ακριβώς τα εργαλεία, που οι ίδιοι οι Ναζί χρησιμοποίησαν για την δική τους αναρρίχηση στην εξουσία. Η επιτυχία αυτού του ντοκιμαντέρ έγκειται ακριβώς σε αυτήν την λεπτομέρεια. Μέσα από μια διαφορετική οπτική γωνία καταδεικνύει το σάπιο εθνικό αφήγημα, που κατόρθωσε να μπολιαστεί με τρόπο συστηματικό στο μυαλό της Γερμανικής μεσαίας τάξης.   Οι εικόνες που βλέπουμε είναι τόσο ισχυρές, που σε πολλά σημεία η αφήγηση καταντά απολύτως περιττή. Άλλωστε, είναι ολοφάνερη (και αναμενόμενη αν αναλογιστούμε την χρονιά δημιουργίας του ντοκιμαντέρ αυτού) μιας διάχυτης σοβιετικής προπαγάνδας. Το μοντάζ εστιάζει κυρίως στην προσωπικότητα του Χίτλερ και των συνεργατών του, επιλέγοντας να επικεντρωθεί στις λεπτομέρειες που διαρρέουν από την προσεκτική παρατήρηση του αρχειακού υλικού.   

Δεν υπάρχουν σχόλια: